De uitgerekende datum… Heel je zwangerschap is dit de dag waarop je focus ligt. De datum waarop jouw kindje klaar is om geboren te worden. Maar slechts 4% van alle baby’s wordt geboren op de uitgerekende datum. Dat de baby eerder of later wordt geboren is dus niet gek. Maar wat moet je nou doen als je baby echt nog weken op zich laat wachten? De BRAINS-methode kan je helpen hierbij keuzes te maken.
Serotiniteit
Je bent pas overtijd (serotien) als je langer dan 42 weken zwanger bent. Vanaf 41 weken zwangerschap is er sprake van naderende serotiniteit. Dit komt voor bij ongeveer 20% van de zwangeren. Overtijd zijn kan risico’s met zich mee brengen. Daarom kan je ervoor kiezen om bij 41 weken de bevalling te laten inleiden. Deze keuze tussen afwachten en inleiden kan lastig zijn. Gebruik maken van de BRAINS-methode, kan hierbij helpen.
BRAINS-methode
De BRAINS-methode kan je helpen om weloverwogen keuzes te maken. Elke letter van dit ezelsbruggetje staat voor iets waar je over kan nadenken voordat je een bepaalde keuze maakt.
Je kan deze methode in heel je zwangerschap gebruiken maar we richten het in dit artikel op het overtijd gaan in de zwangerschap.
Drie beleidsopties
Er zijn drie beleidsopties onderzocht voor laag risico zwangeren: het afwachten van een spontane bevalling tot 41 weken zwangerschap, tot 42 weken zwangerschap of tot langer dan 42 weken zwangerschap. Als zwangere vrouw mag jij zelf kiezen aan welke optie jij voorkeur geeft. Dit kan ook een tussenoplossing zijn zoals afwachten tot 41+3 weken.
De BRAINS-methode
Hieronder is er bij elk stukje van de BRAINS-methode uitgelegd met welke dingen je rekening moet houden.
B: Beweegredenen
Wat zijn de voordelen van inleiden bij 41 weken?
- Inleiden bij een zwangerschapsduur van 41 weken verkleint het risico op perinatale sterfte. Het absolute risico op sterfte is 3 per 1000 (0,3%). Bij inleiden is er minder kans dat de baby opgenomen moet worden in het ziekenhuis na de bevalling (afwachtend beleid: 41 per 1000 (4,1%) versus inleiden: 28 per 1000 (2,8%)).
- Dit effect is mogelijk groter bij vrouwen die zwanger zijn van hun eerste kind in vergelijking met vrouwen die eerder zijn bevallen (Alkmark, 2020). Die kinderen moeten vaker opgenomen worden.
Wat zijn de voordelen van afwachten tot 42 weken zwangerschap?
- Bij afwachtend beleid worden er waarschijnlijk minder medische ingrepen uitgevoerd en vrije keuze voor plaats bevalling (indien van toepassing).
- Bij afwachtend beleid is de kans 74 tot 77% dat de bevalling spontaan op gang komt tussen 41 en 42 weken zwangerschap (Keulen, 2019). Gemiddeld bevallen vrouwen met een zwangerschapsduur van meer dan 41 weken bij 41+2 weken zwangerschap.
- Er wordt geen significant verschil gezien in (het aantal):
- Keizersnedes.
- Vaginale kunstverlossing.
- Neonatale infecties.
- Postpartum bloedverlies.
- Schouderdystocie.
- Rupturen.
- Apgar score < 7 na 5 minuten.
- Er werd wel een significante toename van gebruik van pijnstilling gezien bij de groep die werd ingeleid, echter was dit geen klinisch relevant verschil.
R: Risico’s
Welke risico’s/nadelen zijn er bekend van inleiden?
- De bevalling komt niet spontaan op gang, maar wordt kunstmatig met medicijnen of mechanische middelen op gang gebracht. Hierdoor duurt een inleiding soms langer. Zowel bij inleiden als bij afwachten (tussen 41 en 42 weken) lukt in circa 11 per 100 (11%) een vaginale baring niet. Voor nullipara is dat 18 per 100 (18%) en voor multipara is dat 2 per 100 (2%) (Alkmark, 2020).
- De bevalling vindt vrijwel altijd in het ziekenhuis plaats. Verschillen met een bevalling in de 1e lijn zijn medische ingrepen als CTG-bewaking, soms een infuus en mogelijk meer inwendige onderzoeken.
- Er is geen onderzoek gedaan naar de effecten van inleiding bij 41 weken op de lange termijn, zoals de effecten op de gezondheid van kinderen, maternale psyche en borstvoeding.
Welke risico’s/nadelen zijn er bekend van afwachten na 42 weken?
- Bij afwachten na 42 weken zwangerschap is er een grotere kans op pernitale sterfte dan bij inleiden bij een zwangerschapsduur van 42 weken. We zien dat 3 per 1000 kinderen overlijdt bij afwachten. Bij inleiden is dit 0,3 kinderen per 1000.
- Door het afwachten na 42 is er een groter kans op opname van de baby in het ziekenhuis
- Er is een groter risico op een keizersnede.
- Er is geen onderzoek gedaan naar de effecten op lange termijn, zoals de effecten op de gezondheid van de pasgeborene, maternale psyche en borstvoeding.
- Bij afwachtend beleid wordt er individueel afgestemd hoe vaak er een controle plaats vindt na 42 weken zwangerschap. Tot op heden is het niet duidelijk of extra controle met CTG en/of echoscopisch onderzoek slechte uitkomsten kunnen voorspellen.
A: Alternatieven
Er zijn meerdere opties voor een alternatief beleid en het beleid wordt individueel afgestemd:
- Strippen: hierdoor neemt de kans op een spontane start van de bevalling met 18% toe (NNT 6). Er kan overwogen worden dit voor 41 weken al aan te bieden na bespreken van de procedure en voor- en nadelen.
- Het handmatig breken van de vliezen (AROM) in de eerste lijn (indien van toepassing en regionaal beleid): hierdoor is er meer kans op een eerstelijns bevalling met minder medische ingrepen.
- Afwachten tot na 42 weken. (Op basis van eerder genoemde risico’s, wordt zwangeren geadviseerd niet langer af te wachten.)
I: intuïtie
- Begrijp je de informatie?
- Heb je nog meer nodig om een besluit te nemen? (second opinion, extra informatie)
- Wat zegt je intuïtie? Hoe voel je je en wat denk je nu je dit hebt gelezen/gehoord?
- Wat is voor jou van belang?
- Wat wil jij?
N: Niks doen – Wat gebeurt er als ik wacht?
- Je hoeft nu nog geen keuze te maken.
- Er is een reële kans dat de bevalling spontaan begint tussen nu en het volgende consult.
S: Stilstaan
- Neem de tijd om de informatie te bespreken met jouw partner en/of naasten;
- Informeer jezelf goed met behulp van verschillende bronnen;
- Stel vragen waar nodig
- Denk na over de verschillende opties